Các sự kiện tiêu biểu liên quan tới Biển Đông 6 tháng đầu năm 2023
1. Trung Quốc liên tục điều tàu khảo sát (Hướng Dương Hồng 10, Hải dương Địa chất 04, Hải dương địa chất 08 và Gia Canh) tới quấy nhiễu vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Philippines và Malaysia. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc lần đầu công khai bác bỏ vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước khác theo UNCLOS trong vụ Hướng Dương Hồng 10.
2. Tàu cảnh sát biển Trung Quốc nhiều lần “chặn đầu” tàu cảnh sát biển Việt Nam và Philippines, chiếu la-de vào tàu công vụ Philippines và bao vây tàu Philippines gần khu vực bãi Cỏ Mây, khảo sát địa chấn tại vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia.
3. Hải quân ASEAN - Ấn Độ lần đầu tập trận chung ở Biển Đông. ASEAN lên kế hoạch tập trận hải quân lần đầu tiên tại Biển Đông trong năm 2023.
4. Philippines và Mỹ thông qua bản Hướng dẫn quân sự mới. Mỹ cam kết kích hoạt Hiệp ước Phòng thủ Chung nếu “tàu cảnh sát biển” của Philippines trên Biển Đông bị tấn công; hai nước đặt 4 căn cứ quân sự mới tại Philippines (nâng tổng số căn cứ Mỹ được quyền tiếp cận lên 9), gồm 1 căn cứ ở Palawan hướng ra Biển Đông.
5. Tại Hội thảo Biển Đông lần thứ 13 của CSIS, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Kritenbrink nêu ra chính sách hiện diện của Mỹ ở Biển Đông với 3 trụ cột: ngoại giao; xây dựng năng lực biển và các hoạt động của quân đội.
6. ASEAN và Trung Quốc tổ chức 2 cuộc họp Nhóm làm việc về triển khai DỌC và đồng thuận hoàn thành lần đọc thứ hai của dự thảo COC trong năm 2023.
7. Liên hợp quốc chính thức thông qua Thỏa thuận về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học tại các vùng biển nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia (BBNJ) sau gần 20 năm đàm phán. Trung Quốc vận động thành công để BBNJ không được áp dụng ở các vùng biển có tranh chấp, từ đó không áp dụng ở Biển Đông. Qua đó, Trung Quốc phủ nhận sự tồn tại của vùng biển cả (high sea) ở Biển Đông, trái với kết luận của Phán quyết Biển Đông 2016.
8. Trung Quốc ban hành bản đồ 33 đường khảo sát khoa học biển, bao trùm toàn bộ khu vực tranh chấp trên Biển Đông và Văn bản Quy chuẩn khi vẽ bản đồ, quy định mọi bản đồ phải dùng ký hiệu đường biên giới trên đất liền để vẽ đường đứt đoạn (đường chữ U).
9. Indonesia và Malaysia ký 2 hiệp định phân định lãnh hải ở Cực Nam của Eo biển Malacca và vùng biển Sulaweisi sau 20 năm đàm phán.
10.AUKUS phát triển thế hệ tàu ngầm hạt nhân SSN-AUKUS và công bố Trụ cột thứ 2 về “các năng lực quốc phòng tân tiến”. Canada và New Zealand bày tỏ quan tâm tham gia Trụ cột 2 của AUKUS. Canada và Hàn Quốc lần đầu ra chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Nhật ra chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới và khởi động chương trình hỗ trợ an ninh tại khu vực Đông Nam Á.
