Bìa cuốn sách 'Trung Quốc mộng'

"Trung Quốc mộng" là cuốn sách phát hành tại Trung Quốc đầu năm 2010. Tác giả cuốn sách là Đại tá Lưu Minh Phúc, hiện là giảng viên Đại học Quốc phòng Bắc Kinh, trực thuộc Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Ông Lưu Minh Phúc nguyên là giám đốc Viện Nghiên cứu xây dựng quân đội, cơ quan chuyên nghiên cứu và giảng dạy về các vấn đề hiện đại hóa và phát triển lực lượng, cũng thuộc trường đại học nói trên.

Cuốn sách này tác giả tuy có xu hướng cực đoan, nhưng cũng đưa ra được nhiều so sánh giữa Mỹ - Trung - Nga, và các đế chế trong lịch sử, đặc biệt lý giải những thuận lợi, thách thức của các siêu cường trước đây và những bước đi để Trung Quốc có thể thay thế được Mỹ để trở thành siêu cường số 1 trong thời gian tới.

Cuốn sách được chia làm 8 chương với nội dung chính như sau:

Chương I: Đứng đầu thế giới, giấc mộng trăm năm của Trung Quốc

Đứng đầu thế giới là giấc mộng trăm năm của Trung Quôc. Giấc mộng này tập trung thể hiện ở lí tưởng phấn đấu của ba vĩ nhân là Tôn Trung Sơn - người đi tiên phong của cách mạng Dân chủ Trung Quốc, Mao Trạch Đông - người sáng lập nhà nước Trung Quốc mới và Đặng Tiểu Bình - kiến trúc sư của sự nghiệp cải cách mở cửa. Đặc trưng chiến lược chung của ba vĩ nhân này là ở chỗ: họ đều là những người theo chủ nghĩa "đứng đầu thế giới", đặt trọng đại mục tiêu quốc gia của Trung Quốc

Tôn Trung Sơn:  "Trung Quốc phải là cường quốc đứng đầu trên thế giới”

Tôn Trung Sơn đặt ra yêu cầu "mọi người phải lập chí", đưa Trung Quốc trở thành "nước giàu mạnh nhất thế giới", không những đứng ngang hàng với Anh, Mỹ mà Trung Quốc còn phải vượt lên trên họ, trở thành một nước "lục chí", "tứ tối". Tôn Trung Sơn cho rằng dân tộc Trung Hoa "là dân tộc ưu tú nhất trên thế giới" và quá trình Trung Quốc trở thành "số 1 thế giới" tất phải đi theo con đường "mở cửa chấn hưng đất nước"; phải "có tinh thần sáng tạo"; chỉ ra được "xây dựng đất nước không thể thiếu binh cường lực thịnh" và Tôn Trung Sơn cũng đề cao "Mỹ là nước tiên tiến văn minh", có rất nhiều điều Trung Quốc cần học hỏi và Trung Quốc cũng có nhiều điều kiện thuận lợi để có thể vượt qua Mỹ.

Mao Trạch Đông: "Đại nhảy vọt" vượt qua nước Anh và bắt kịp nước Mỹ.

Mao Trạch Đông cho rằng, đuổi kịp nước Mỹ và vượt qua nước Mỹ là trách nhiệm của Trung Quốc, chỉ có vượt qua nước Mỹ mới có thể có được sự cống hiến lớn cho nhân loại. Để thực hiện chiến lược vượt Anh và bắt kịp Mỹ, Mao Trạch Đông đã phát động cuộc vận động "đại nhảy vọt" và đây là một ý niệm kiên định của Mao Trạch Đông.

Đặng Tiểu Bình: Trí tuệ lớn "giấu mình chờ thời"

Với tư cách là người kiến trúc sư của sự nghiệp cải cách mở cửa của Trung Quốc, thiết kế tổng thể của Đặng Tiểu Bình là xoay quanh việc xây dựng Trung Quốc thành một cường quốc hiện đại hóa chủ nghĩa xã hội, trở thành nước đứng đầu thế giới .Vào những năm 80 của thế kỷ XX, Đặng Tiểu Bình đã đề xuất "ba bước" trong thời gian 70 năm, đến khi tròn 100 năm xây dựng đất nước thực hiện mục tiêu chiến lược của Trung Quốc.

Cường quốc số 1, người Trung Quốc đã chuẩn bị tốt hay chưa?

Trung Quốc đưa ra năm tiêu chí ý nghĩa quốc tế của "Trung Quốc số 1" bao gồm (i) là sự cạnh tranh lâu dài giữa quốc gia đang phát triển lớn nhất thế giới và quốc gia phát triển lớn nhất thế giới,cho thấy nước đang phát triển có thể trở thành nước phát triển, thậm chí còn vượt qua nước phát triển (ii) là kết quả của cuộc cạnh tranh giữa quốc gia xã hội chủ nghĩa lớn nhất thế giới và quốc gia tư bản chủ nghĩa lớn nhất thế giới, cho thấy tính ưu việt của xã hội chủ nghĩa mang màu sắc Trung Quốc, (iii) đưa đến một ý nghĩa mới cho "sự so sánh văn minh" giữa nền văn minh phương Đông và nền văn minh phương Tây, cho thấy không chỉ văn minh phương Tây mới có thể mang đến sự hạnh phúc cho thế giới, văn hóa phương Đông cũng có thể dẫn dắt thế giới, (iv) sẽ đánh tan "sự kỳ thị về nòi giống" của phương Tây, (v) sẽ thay đổi quan niệm về tính ưu việt về mặt địa lý đã hình thành từ lâu đời của phương Tây. Đây được coi  là  sự chuẩn bị về "nhận thức".

Nước lớn trỗi dậy, tất phải có "chí lớn". Sự chuẩn bị về "chí hướng" là không thể thiếu được của người Trung Quốc. So sánh với Bồ Đào Nha và Hà Lan cho thấy: nước lớn trong các nước lớn, không nằm ở chỗ lãnh thổ quốc gia lớn, không nằm ở chỗ dân số quốc gia đông, mà nằm ở chỗ chí hướng rộng lớn. Nước lớn không có chí lớn, tất sẽ suy thoái, nước nhỏ có chí lớn, cũng có thể trỗi dậy. Tuy nhiên, cơ hội thường dành cho những bộ óc có sự chuẩn bị.

Từ trái qua phải: Tôn Trung Sơn, Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình

Chương II: Đối đầu thế kỷ: Cuộc chiến Trung - Mỹ tranh giành địa vị "quốc gia đứng đầu"

Thay đổi vị trí nước đứng đầu: trăm năm một lần

Các quốc gia đứng đầu xuất hiện trong lịch sử thế giới cận đại 500 năm trở lại đây, điển hình là: Bồ Đào Nha (thế kỷ 16), Hà Lan (thế kỷ 17), Anh (thế kỷ 18,19), Mỹ (thế kỷ 20), Trung Quốc sẽ trở thành quốc gia đứng đầu trong thế kỷ 21. Sự thay đổi vị trí của các quốc gia đứng đầu là sự thể hiện tập trung của sức sống thế giới. Sự ra đời của mỗi quốc gia đứng đầu mới cũng đánh dấu bước đại nhảy vọt và tiến bộ mang tính lịch sử của thế giới. Và trong lịch sử không có sự đứng đầu nào là mãi mãi. Nhiệm kỳ của các quốc gia đứng đầu chính là "nhiệm kỳ thế kỷ", "nhiệm kỳ trăm năm" như mọi người vẫn thường nói "thế kỷ Hà Lan", "thế kỷ Anh", "thế kỷ Mỹ".

Định vị lại quan hệ Trung - Mỹ

Mỹ hiện là quốc gia đứng đầu thế giới, Trung Quốc là quốc gia đứng đầu tiềm tàng trên thế giới. Quan hệ Trung - Mỹ giai đoạn mới là một dạng quan hệ giữa quốc gia đứng đầu và quốc gia đứng đầu tiềm tàng. Trỗi dậy và kiềm chế là hình thái cơ bản của việc cạnh tranh chiến lược giữa quốc gia đứng đầu và quốc gia có tiềm năng đứng đầu.

Sau khi giành thắng lợi trong chiến tranh Lạnh, vui mừng chưa được bao lâu Mỹ đã mắc chứng bệnh "đứng đầu" khó thoát ra được. Chứng bệnh "đứng đầu" này thể hiện ở sự kiêu căng và sự bá đạo. Nhưng cũng với căn bệnh này, Mỹ luôn ở vào trạng thái sợ hãi, tự phụ, lo lắng và mâu thuẫn, lo sợ các quốc gia có tiềm năng đứng đầu từ đại lục Á - Âu.

Lối thoát cho quốc gia đứng đầu Mỹ là ở đâu? Lối thoát chính là phải loại bỏ triệt để tư duy Chiến tranh Lạnh, thoát khỏi vòng kìm kẹp kỳ quái của bá quyền; xây dựng quan hệ hợp tác chiến lược kiểu mới với quốc gia có tiềm năng đứng đầu là Trung Quốc. Đây là lợi ích chung thực tại giữa Mỹ và Trung Quốc và cũng là nhu cầu để tạo nên hòa bình cho thế giới. Cuộc đọ sức Trung - Mỹ chắc chắn là một cuộc đọ sức về văn minh vì: Mỹ là quốc gia bá quyền văn minh nhất, Trung Quốc là quốc gia trỗi dậy văn minh nhất; Trung Quốc trỗi dậy thì Mỹ cũng được hưởng lợi; lợi ích bá quyền không thể coi là lợi ích cốt lõi của quốc gia đứng đầu; và trách nhiệm chung của hai nước Trung - Mỹ là để thế giới thoát khỏi "thời đại luật rừng"

 Mô hình cạnh tranh Trung - Mỹ mới

Cạnh tranh giữa quốc gia đứng đầu và quốc gia có tiềm năng đứng đầu biểu hiện thành “cuộc chiến bảo vệ” của quốc gia đứng đầu và “cuộc chiến tranh ngôi vị” của quốc gia có tiềm năng đứng đầu. Cuộc chiến xoay quanh việc tranh địa vị quốc gia đứng đầu này có 3 mô hình chủ yếu: (i) coi chiến tranh là hình thức cạnh tranh cao nhất; (ii) dựa vào hình thức chiến tranh Lạnh tiến hành đối kháng toàn diện; (iii) cạnh tranh chiến lược giữa Trung Quốc và Mỹ trong thế kỷ 21 và được thể hiện qua 3 giai đoạn lịch sử:  (i) cạnh tranh theo kiểu luật rừng; (ii) cạnh tranh trên nguyên tắc “kẻ suy người thịnh”; (iii) cạnh tranh theo kiểu “kẻ vượt người đuổi”. Mô hình cạnh tranh giữa hai nước Trung – Mỹ trong thế kỷ 21 không thể là mô hình “quyết đấu”, cũng không thể là mô hình “quyền anh” mà chỉ có thể là mô hình “điền kinh”. Mỹ muốn phồn vinh thì bắt buộc phải để Trung Quốc phồn vinh.

 “Thế giới không bá quyền”: Kết cục và sứ mệnh của cuộc cạnh tranh thế kỷ Trung – Mỹ

Mục tiêu lớn của Trung Quốc không chỉ hạn chế trong Trung Quốc mà phải nhìn ra thế giới. Mục tiêu lớn về thế giới của Trung Quốc thế kỷ 21 là xây dựng một “Thế giới không bá quyền”. Kết thúc “thế giới bá quyền” là sứ mệnh lịch sử của cạnh tranh Trung – Mỹ, là kết quả tất yếu của cuộc đua trăm năm Trung – Mỹ. Sự trỗi dậy của các nước phương Tây khiến thế giới lần đầu tiên thay đổi mô hình: từ phong kiến sang tư bản; sự trỗi dậy của Liên Xô, thế giới thay đổi mô hình lần thứ hai: từ thế giới tư bản sang “một trái đất hai chế độ” và sự trỗi dậy của nước lớn Trung Quốc, thế giới thay đổi mô hình lần thứ ba: từ “thế giới có bá quyền” sang “thế giới không bá quyền”.

Chương III: Thời đại Trung Quốc: “ Thời đại hoàng phúc” của thế giới

Thời đại Trung Quốc: Thời đại “Vị trí lãnh đạo của Trung Quốc” được xác lập trên thế giới

Sự xuất hiện của mỗi quốc gia đứng đầu sẽ mở ra một thời đại và thời đại Trung Quốc không phải là thời đại Trung Quốc uy hiếp thế giới mà là thời đại Trung Quốc đem lại hạnh phúc cho thế giới vì lịch sử trỗi dậy của các nước lớn ở phương Tây là một lịch sử đầy tội lỗi, tất cả lịch sử cận đại về sự trỗi dậy của các nước lớn đều mang một quá khứ không mấy tốt đẹp, đều có những tiền án phạm tội.: xâm lược, thực dân, cướp bóc…Và chỉ có Trung Quốc là một nước không có tội lỗi trong quá khứ, là quốc gia có tư cách đảm đương trách nhiệm lãnh đạo thế giới nhất. Ngoài ra, Trung Quốc còn có nguồn gien văn hóa ưu tú nhất, có sự từng trải và kinh nghiệm thành công lâu năm trong việc đảm đương trách nhiệm quốc gia lãnh đạo.

 Thời đại Trung Quốc: thời đại “mô hình phát triển của Trung Quốc’ hơn hẳn thế giới.

Cạnh tranh giữa các quốc gia đặc biệt là sự cạnh tranh giữa các quốc gia đứng đầu và các quốc gia tiềm năng trở thành quốc gia đứng đầu về bản chất là “cạnh tranh mô hình”. Từ thế kỷ 20 đến nay, trên vũ đài quốc tế lần lượt xuất hiện sự đọ sức và cạnh tranh lâu dài giữa 3 mô hình: phương Tây đại điện là Mỹ, phương Bắc đại diện là Liên Xô, phương Đông là mô hình Xã hội chủ nghĩa mang đặc sắc Trung Quốc và sứ mệnh của “mô hình Trung Quốc” là lấy sáng tạo để dẫn dắt thế giới vì văn hóa Trung Hoa là nền văn hóa có sức sống nhất và khó bị đồng hóa nhất trên thế giới. Trong thời đại toàn cầu hóa, Trung Quốc đang trỗi dậy giương cao ngọn cờ hòa bình, phát triển, hợp tác, xây dựng thế giới hài hòa nhằm đưa quan niệm giá trị của Trung Quốc đến với thế giới.

Chương IV: Xây dựng “Trung Quốc vương đạo” bằng tính cách Trung Hoa.

Theo Trung Quốc, bản chất của văn hóa “ vương đạo” là nhân nghĩa, đạo đức. “Vương đạo Trung Quốc’ chính là một nước Trung Quốc hùng mạnh không xưng bá, không áp bức, đạo đức thanh cao, thân thiện đáng kính. Trung Quốc tuy quốc lực lớn mạnh nhưng không chinh phạt, tuy thiếu thốn tài nguyên nhưng không bành trướng, có nền văn minh bao dung chứ không xung đột, phòng ngự tự vệ chứ không gây chiến trước, lập quốc bằng vương đạo chứ không phải bá đạo và chỉ ra được đạo chính thống trong dân gian chính là vương đạo nên tính cách Trung Hoa ắt phải bước ra thế giới.

Tính cách Trung Hoa tạo nên “hiện tượng Trung Quốc” và Trung Quốc trỗi dậy đảm bảo với Mỹ “8 không”, tức là Mỹ có thể có “8 điều yên tâm” về Trung Quốc.

Trung Quốc là một nước lớn về quân sự nhưng “binh pháp của Trung Quốc” coi hòa bình là trên hết. Đế quốc Trung Hoa là đế quốc tồn tại lâu đời nhất trong lịch sử thế giới nhưng điều mà đế quốc Trung Hoa luôn tâm niệm là: “bậc vương quân không chèn ép bốn bể, bậc đế vương không ức hiếp lân bang”, trước sau vẫn luôn “hùng cường nhưng không ngang ngược”, “lớn mạnh nhưng không xưng bá”.

Thùy Linh, Chương trình Nghiên cứu Biển Đông

Đọc phần tiếp theo tại đây

(Đề nghị chỉ được dẫn đường link mọi thông tin, bài viết  trên www.nghiencuubiendong.vn, không cắt đăng lại khi chưa có sự đồng ý của Ban Biên tập Website)