Bản tin tuần Biển Đông (07/02-13/02/2025)

Tiêu điểm

1. Mỹ-Philippines-Canada tổ chức hoạt động hợp tác biển đa phương (MMCA) tại Biển Đông.
2. Tàu chiến Mỹ đi qua Eo biển Đài Loan lần đầu tiên trong năm 2025.
3. Tuyên bố chung Thượng đỉnh Mỹ-Nhật: Phản đối mạnh mẽ các yêu sách phi pháp và hành động đe dọa của Trung Quốc ở Biển Đông.
4. Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam điện đàm Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, mời Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sang thăm Việt Nam.
5. Trung Quốc phê duyệt dự án xây dựng cơ sở nghiên cứu biển sâu đầu tiên ở Biển Đông.

Thực địa

Mỹ-Philippines-Canada tổ chức hoạt động hợp tác biển đa phương (MMCA) tại Biển Đông

Ngày 12/2, Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP) thông báo Mỹ, Philippines và Canada tập trận chung trong khuôn khổ Hoạt động Hợp tác Hàng hải Đa phương (MMCA) trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Cùng ngày, Người phát ngôn (NPN) Chiến khu miền Nam, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) cho biết PLA tuần tra định kỳ ở Biển Đông và nhấn mạnh “bất kỳ hoạt động quân sự nào gây rối ở Biển Đông đều trong tầm kiểm soát”.

Philippines ngăn chặn tàu Trung Quốc tiếp cận bờ biển Luzon

Ngày 11/2, NPN Cảnh sát biển (CSB) Philippines Jay Tarriela cho biết tàu CSB Philippines BRP Cabra đã ngăn chặn tàu Hải cảnh Trung Quốc CCG-3304 tiếp cận bờ biển Luzon và giữ tàu Trung Quốc cách vùng đặc quyền kinh tế của Philippines khoảng 75 đến 85 hải lý. Tàu BRP Cabra cũng chạm trán với tàu nghiên cứu Trung Quốc Lan Hải 101 đang hoạt động cách bờ biển Pangasinan khoảng 25 hải lý.

Tàu chiến Mỹ đi qua Eo biển Đài Loan lần đầu tiên trong năm 2025

Ngày 10/2, Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Mỹ (INDOPACOM) cho biết hai tàu chiến Mỹ, bao gồm tàu khu trục USS Ralph Johnson và tàu khảo sát USNS Bowditch đã đi qua Eo biển Đài Loan. Cùng ngày, NPN Chiến khu miền Đông của PLA cho biết Hải quân và Không quân PLA đã theo dõi toàn bộ quá trình đi chuyển, luôn cảnh giác cao độ để “bảo vệ an ninh chủ quyền quốc gia và hòa bình ổn định của khu vực”.

Mỹ, Pháp và Nhật Bản tập trận Pacific Steller ở Biển Philippines

Từ 10 đến 18/2, Mỹ, Pháp và Nhật tập trận Pacific Steller tại khu vực Biển Philippines. Tập trận do Pháp tổ chức, bao gồm nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ Carl Vinson, tàu sân bay Pháp Charles De Gaulle và tàu khu trục hạm JS Kaga (DDH-184) của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản. Pacific Steller 2025 là sự kiện lên boong (MLDE) được thiết kế để thúc đẩy phối hợp và hợp tác giữa các lực lượng Pháp, Nhật Bản và Mỹ.

Chính trị-Ngoại giao

Tuyên bố chung Thượng đỉnh Mỹ-Nhật: Phản đối mạnh mẽ các yêu sách phi pháp và hành động đe dọa của Trung Quốc ở Biển Đông

Ngày 7/2, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru và Tổng thống Mỹ Donald Trump tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo. Tuyên bố chung khẳng định hai nước quyết tâm duy trì Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do rộng mở, tăng hiện diện song phương ở quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, thúc đẩy hợp tác đồng minh, phản đối mạnh mẽ các yêu sách phi pháp và hành động đe dọa của Trung Quốc ở Biển Đông, các nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng ở Biển Hoa Đông và Eo biển Đài Loan.

An ninh-Quốc phòng

Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam điện đàm Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, mời Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thăm Việt Nam

Ngày 7/2, Bộ trưởng Quốc phòng (BTQP) Việt Nam, Đại tướng Phan Văn Giang điện đàm với người đồng cấp Mỹ Pete Hegseth, đánh giá cao hợp tác quốc phòng song phương hiệu quả và ngày càng phát triển, trong đó có hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh. Nhân dịp này, BTQP Việt Nam gửi lời mời BTQP Mỹ thăm chính thức Việt Nam trong năm nay.

Philippines và New Zealand sẽ sớm đạt Thỏa thuận Lực lượng Thăm viếng (VFA) trong đầu năm 2025

Ngày 10/2, theo nguồn tin từ The Inquirer, BTQP Philippines Gilberto Teodoro cho biết Philippines và New Zealand đã khởi động các cuộc đàm phán thỏa thuận VFA từ ngày 23/1 và có thể hoàn tất trong đầu năm 2025. Ông Teodoro cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của VFA với New Zealand nhằm chống lại các hành động đơn phương nhằm thay đổi luật pháp quốc tế của Trung Quốc.

Bộ trưởng Quốc phòng Úc thăm Mỹ, thanh toán 500 triệu USD theo AUKUS

Ngày 7/2, trong chuyến thăm Mỹ, Phó Thủ tướng kiêm BTQP Úc Richard Marles gặp người đồng cấp Mỹ Pete Hegseth, thảo luận về các thách thức an ninh ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đẩy mạnh các sáng kiến triển khai lực lượng của Mỹ tại Úc và hợp tác công nghiệp quốc phòng. Ông Hegseth hoan nghênh Úc đã thanh toán 500 triệu USD – khoản thanh toán đầu tiên trong tổng số 3 tỷ USD theo thỏa thuận mua tàu ngầm trong khuôn khổ AUKUS.

Úc và Trung Quốc chỉ trích nhau về vụ bắn pháo sáng tại Biển Đông

Ngày 13/2, BTQP Úc Richard Marles nêu quan ngại với Trung Quốc về hành động “không an toàn và thiếu chuyên nghiệp” khi một tiêm kích Trung Quốc thả pháo sáng vào một máy bay tuần tra P-8A Poseidon của Úc trong lúc máy bay này đang giám sát ở không phận quốc tế ở Biển Đông vào ngày 11/2. Đáp lại, NPN Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn cáo buộc máy bay Úc “cố tình xâm nhập không phận Trung Quốc”, Trung Quốc đã có các biện pháp xua đuổi hợp lệ, đồng thời gửi công hàm phản đối mạnh mẽ tới phía Úc.

Kinh tế-Công nghệ

Campuchia thúc đẩy thương mại với các nước châu Âu

Ngày 13/2, Khmer Times đưa tin Campuchia đã thảo luận thúc đẩy trao đổi thương mại với một số nước châu Âu gồm Áo, Thụy Điển, Hà Lan, Ý và Cộng hòa Síp. Các bên đã thảo luận về các cơ chế thương mại song phương giữa Campuchia và các nước, chính sách và quy định liên quan đến thương mại, kinh doanh và các cơ hội đầu tư tại Campuchia.

Trung Quốc phê duyệt dự án xây dựng cơ sở nghiên cứu biển sâu đầu tiên ở Biển Đông

Ngày 13/2, South China Morning Post đưa tin về việc Trung Quốc chính thức phê duyệt một cơ sở nghiên cứu biển sâu tại Biển Đông. Cụ thể, cơ sở này sẽ được đặt ở độ sâu 2000m dưới mặt nước biển, nghiên cứu các hệ sinh thái chứa nhiều sinh vật hiếm và các mỏ băng cháy lớn, kết nối với hệ thống cáp quang đáy biển, tàu khoan Mengxiang, các tàu ngầm và trạm quan sát đáy biển để tạo ra mạng lưới giám sát “bốn chiều”.

GÓC NHÌN QUỐC TẾ

Ding Duo (Viện Nghiên cứu Nam Hải): Thỏa thuận hợp tác khai thác dầu khí giữa Trung Quốc và Brunei chủ yếu mang tính tượng trưng

Ngày 7/2, South China Morning Post đăng ý kiến của chuyên gia Ding Duo (Viện Nghiên cứu Nam Hải) về thỏa thuận hợp tác khai thác dầu khí giữa Trung Quốc và Brunei ở Biển Đông.

• Cách diễn đạt của thỏa thuận cho thấy hai nước vẫn còn nhiều khác biệt và thận trọng. Cụ thể, thỏa thuận sử dụng thuật ngữ “khu vực được thỏa thuận chung” (“mutually agreed areas”) nhằm giảm bớt hàm ý chính trị và tránh sự chú ý của các quốc gia khác, tuyên bố rằng hợp tác sẽ được thực hiện dựa trên “lập trường pháp lý” của hai nước.
• Thoả thuận chỉ mang tính tượng trưng nếu không có sự đồng thuận cụ thể giữa hai bên. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn rất thận trọng trong việc giải quyết mối quan hệ với Brunei để ngăn chặn các động thái can thiệp từ các quốc gia trong và ngoài khu vực.

Simon Hutagalung: Tăng cường quan hệ EU-ASEAN trong bối cảnh thách thức toàn cầu

Ngày 9/2, EurasiaReview đăng bài viết của nhà ngoại giao Indonesia Simon Hutagalung về quan hệ EU-ASEAN trong tương lai.

• EU và ASEAN đều tăng cường tham gia chiến lược do có lợi ích chung trong kinh tế, ổn định chính trị và quản trị toàn cầu. Một số khía cạnh quan trọng trong hợp tác EU-ASEAN bao gồm thương mại, cơ sở hạ tầng, an ninh, môi trường, công nghệ.
• Tuy nhiên, quan hệ EU-ASEAN trong tương lai sẽ phụ thuộc vào cách hai bên giải quyết những thách thức và phát triển quan hệ đối tác. Do các quốc gia ASEAN vẫn còn nhiều bất đồng về yêu sách lãnh thổ ở Biển Đông, EU cần thận trọng để tránh chia rẽ ASEAN. Cả hai bên cũng cần giải quyết các bất đồng nội khối có thể ảnh hưởng đến hợp tác, đồng thời hài hòa hóa các khuôn khổ pháp lý và đảm bảo tất cả các quốc gia ASEAN có thể tham gia và hưởng lợi từ quan hệ đối tác với EU.

Sarang Shidore (Viện Quincy): Mỹ nên tránh can dự quân sự trực tiếp tại Biển Đông và cần xác định rõ những lợi ích cốt lõi trong khu vực

Ngày 13/2, South China Morning Post đăng ý kiến của chuyên gia Sarang Shidore (Giám đốc Chương trình Nam Toàn cầu, Viện Quincy) về chiến lược của Mỹ tại Biển Đông trong tương lai.

• Mỹ nên tránh can dự quân sự trực tiếp tại Biển Đông, thay vào đó tăng cường năng lực của Philippines để đối phó với các hành động của Trung Quốc, như ủng hộ các yêu sách hợp pháp của Philippines theo luật quốc tế, viện trợ cho CSB và Hải quân Philippines, củng cố cơ sở hạ tầng của Philippines và tránh đứng về bên nào trong tranh chấp chủ quyền.
• Mỹ nên ngừng lôi kéo đồng minh tham gia quân sự vào các tranh chấp Biển Đông do có thể khiến Trung Quốc ý thức về liên minh và bao vây quân sự. Ngoài ra, Mỹ cần phân biệt lợi ích cốt lõi của mình tại Biển Đông với những lợi ích không thiết yếu khác.