Bản tin tuần Biển Đông (15/02-21/02/2025)

Tiêu điểm

1. Việt Nam ra Tuyên bố Đường cơ sở tính chiều rộng lãnh hải trong Vịnh Bắc Bộ.
2. Philippines cáo buộc Hải quân Trung Quốc có hành động nguy hiểm với máy bay Philippines tuần tra tại Scarborough/Hoàng Nham trên Biển Đông.
3. Quân đội Trung Quốc tổ chức tập trận bắn đạn thật tại eo biển Đài Loan sau khi lên án tàu chiến Canada đi qua khu vực này.
4. Hội nghị An ninh Munich: Mỹ-Nhật-Hàn cam kết tăng quốc phòng và năng lực răn đe; Ngoại trưởng G7 phản đối các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông; Nguyên Thứ trưởng Ngoại giao Quốc phản đối hành động của Philippines ở Biển Đông, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines cáo buộc Trung Quốc cản trở hoạt động tiếp tế tàu chiến ở bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham.

Pháp lý

Việt Nam ra Tuyên bố Đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải trong Vịnh Bắc Bộ

Ngày 21/2, Chính phủ Việt Nam ra tuyên bố về Đường cơ sở (ĐCS) dùng để tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ. ĐCS được xác định trên cơ sở các quy định của UNCLOS, phù hợp với đặc điểm địa lý tự nhiên của Vịnh Bắc Bộ và không ảnh hưởng đến các Điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia hoặc là thành viên; là căn cứ để xác định ranh giới và phạm vi các vùng biển của Việt Nam theo các quy định của UNCLOS và Hiệp định Phân định Vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc ký năm 2000.

Thực địa

Philippines cáo buộc Hải quân Trung Quốc có hành động nguy hiểm với máy bay Philippines tuần tra tại Scarborough/Hoàng Nham

Ngày 18/2, Cảnh sát biển (CSB) Philippines cáo buộc Hải quân Trung Quốc thực hiện động tác bay nguy hiểm gần một máy bay Philippines đang tuần tra Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham.

Theo Philippines, máy bay Trung Quốc áp sát cách 3m, “vi phạm rõ ràng và coi thường trắng trợn” các quy định hàng không. Trung Quốc phản đối cáo buộc này, chỉ trích máy bay Philippines “xâm phạm trái phép” không phận Trung Quốc và Philippines “lan truyền thông tin sai sự thật”.

Quân đội Trung Quốc tổ chức tập trận bắn đạn thật tại eo biển Đài Loan sau khi lên án tàu chiến Canada đi qua khu vực này

Ngày 16/2, tàu khu trục hạm HMCS Ottawa Canada đi qua eo biển Đài Loan và bị Hải quân, Không quân Trung Quốc giám sát.

• Trung Quốc lên án Canada cố tình gây rối và phá hoại hòa bình, ổn định ở eo biển Đài Loan;
• Phía Đài Loan hoan nghênh động thái của Canada và gọi đây là minh chứng cụ thể cho cam kết của Canada với hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan.

Ngày 17/2, Cục An toàn Hàng hải Quảng Đông, Trung Quốc đăng tải thông báo về diễn tập bắn đạn thật của Quân đội Trung Quốc tại eo biển Đài Loan. Diễn tập diễn ra từ 18 đến 21/2 tại tám điểm xung quanh và trong eo biển Đài Loan.

Trung Quốc ban hành cảnh báo về khả năng diễn tập bắn đạn thật tại vùng biển quốc tế ngoài khơi bờ biển Úc

Ngày 21/2, Trung Quốc cảnh báo Úc về ba tàu chiến Trung Quốc trong vùng biển quốc tế ngoài khơi bang New South Wales diễn tập bắn đạn thật.

Thủ tướng Úc Albanese xác nhận Trung Quốc đã đưa ra cảnh báo và cho biết các lực lượng Úc và New Zealand đang theo dõi sát tình hình. Lực lượng Quốc phòng Úc cho biết cảnh báo đã hết hiệu lực nhưng chưa biết liệu tập trận có sử dụng đạn thật hay không.

Chính trị-Ngoại giao

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc gửi công hàm phản đối các nước liên quan tập hợp các nhóm nhỏ để can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc, phản đối các quốc gia liên quan triển khai hoạt động xây dựng trên các đảo đá chiếm đóng trái phép

Ngày 17/2, Người phát ngôn (NPN) Bộ Ngoại giao (BNG) Trung Quốc Quách Gia Côn phản đối các nước liên quan (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc) tập hợp các nhóm nhỏ để can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc và đã gửi công hàm phản đối tới Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Ngày 19/2, ông cũng cho biết “quần đảo Nam Sa” (Trường Sa) là lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc, “đá Bách tiêu” (Bãi Thuyền Chài) là một bộ phận của “quần đảo Nam Sa”; Trung Quốc nhất quán phản đối các quốc gia liên quan triển khai hoạt động xây dựng trên các đảo đá chiếm đóng.

Đối thoại Chiến lược Quốc phòng Úc-Trung Quốc: Tăng cường trao đổi chiến lược quốc phòng, xử lý thỏa đáng xung đột và bất đồng

Ngày 17/2, Úc và Trung Quốc tổ chức Đối thoại Chiến lược Quốc phòng lần thứ 23 tại Bắc Kinh. Hai bên trao đổi về an ninh khu vực và các vấn đề cùng quan tâm, nhất trí tăng cường trao đổi chiến lược quốc phòng, xử lý thỏa đáng các xung đột và bất đồng, tiến hành trao đổi và hợp tác.

Thủ tướng Albanese và Thủ tướng Lý Cường đã nhất trí nối lại Đối thoại trong Hội nghị Lãnh đạo thường niên năm 2024. Đối thoại lần gần nhất được tổ chức vào năm 2019.

An ninh-Quốc phòng

Philippines dự kiến mua hệ thống phòng không tầm ngắn mới

Ngày 17/2, theo GMA News, Trung tướng Roy Galido cho biết Philippines sẽ mua các hệ thống phòng không tầm ngắn mới, hiện đã được liệt kê trong ngân sách vào năm 2024 và đang được quân đội Philippines triển khai trong năm 2025. Tuy nhiên, ông cho biết hiện nay Philippines chưa xác định được loại và nhà sản xuất cụ thể của các hệ thống phòng không tầm ngắn nói trên sẽ được mua sắm.

Đài Loan có kế hoạch mua vũ khí của Mỹ

Ngày 18/2, SCMP đăng tải thông tin Đài Loan đang xem xét mua vũ khí từ Mỹ, gồm tên lửa hành trình phòng thủ bờ biển và tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS), chi phí dao động khoảng 7-10 tỷ USD.

Phía Mỹ không phản hồi ngay lập tức về vấn đề này nhưng Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz bày tỏ mong muốn đẩy nhanh quá trình chuyển giao vũ khí cho Đài Loan. Phía Đài Loan từ chối bình luận về các giao dịch cụ thể nhưng cho biết đang tập trung vào xây dựng khả năng phòng thủ.

Kinh tế-Công nghệ

Trung Quốc xây dựng một trung tâm dữ liệu dưới nước gần đảo Hải Nam

Ngày 19/2, SCMP đưa tin Trung Quốc xây dựng một trung tâm dữ liệu dưới nước, bổ sung vào cụm xử lý dữ liệu tiết kiệm năng lượng hiện có ở gần đảo Hải Nam. Trung tâm mới này hỗ trợ cụm siêu máy tính chìm lên tương đương với 30000 máy tính cao cấp hoạt động cùng lúc và có thể hỗ trợ 7000 cuộc trò chuyện mỗi giây với chatbot AI DeepSeek của Trung Quốc. Dự án phục vụ các ngành như AI và nghiên cứu khoa học biển, đi vào hoạt động vào tháng 3/2023 và sẽ có 100 trung tâm dữ liệu khi hoàn thành.

Tiêu điểm đặc biệt về Hội nghị An ninh Munich

Tuyên bố chung Ngoại trưởng Mỹ-Nhật-Hàn: Cam kết tăng cường quốc phòng và năng lực răn đe, phản đối hành động đơn phương thay đổi nguyên trạng vùng biển khu vực

Ngày 15/2, Ngoại trưởng ba nước Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc tổ chức cuộc gặp bên lề Hội nghị An ninh Munich và ra Tuyên bố chung, tái khẳng định cam kết tăng cường quốc phòng và năng lực răn đe qua tập trận chung ba bên, phản đối hành động đơn phương thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực và cưỡng ép ở vùng biển Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, gồm Biển Đông và eo biển Đài Loan.

Tuyên bố chung Ngoại trưởng G7 bên lề Hội nghị An ninh Munich: tiếp tục ủng hộ Ukraine nhưng không còn lên tiếng chỉ trích Nga, phản đối các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông

Ngày 15/2, Ngoại trưởng nhóm các nước G7 họp bên lề Hội nghị An ninh Munich và ra Tuyên bố chung, trong đó:

• Cam kết hợp tác hướng tới hoà bình và ủng hộ Ukraine, các lệnh trừng phạt cấm vận bổ sung lên Nga sau tháng 2 sẽ phụ thuộc vào thiện chí của Nga, không chỉ trích Nga nhưng lên án Trung Quốc, Triều Tiên, Iran hỗ trợ Nga trong xung đột;
• Phản đối các hành động đơn phương thay đổi nguyên trạng, phản đối hành động của Trung Quốc hạn chế tự do hàng hải ở Biển Đông.

Nguyên Thứ trưởng Ngoại giao Quốc phản đối hành động của Philippines ở Biển Đông, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines cáo buộc Trung Quốc cản trở hoạt động tiếp tế tàu chiến ở bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham

Ngày 16/2, tại Hội nghị An ninh Munich,

• Nguyên Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Phó Doanh phản đối hành động của Philippines, tuyên bố không chấp nhận Philippines chiếm đóng các thực thể mới ở Biển Đông, gồm Bãi Cỏ Mây và Bãi Sa Bin; cáo buộc Philippines vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).
• Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Enrique Manalo chỉ trích các nước diễn giải UNCLOS theo cách có lợi cho họ; cáo buộc Trung Quốc cản trở các hoạt động tiếp tế cho tàu chiến Philippines tại Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham bằng vòi rồng và phong tỏa.

Góc nhìn quốc tế

Melinda Martinus (ISEAS): Chính sách đối ngoại Indonesia thời Prabowo có xu hướng tách khỏi liên minh phương Tây, ưu tiên quan hệ trong châu Á

Ngày 14/2, ISEAS đăng bài bình luận của học giả Melinda Martinus:

• Dưới thời Prabowo Subianto, Indonesia ​​sẽ tăng tách biệt khỏi liên minh phương Tây qua ưu tiên quan hệ đối tác trong khu vực châu Á và tăng hợp tác khu vực thông qua ASEAN và BRICS, tập trung tăng vai trò lãnh đạo của ASEAN trong khu vực.
• Indonesia tăng cảnh giác với chính sách bảo hộ của phương Tây, tìm kiếm các quan hệ đối tác thương mại với ít ràng buộc hơn EU do suy giảm lòng tin.
• Indonesia sẽ tiếp tục ủng hộ quyền tự quyết của người Palestine, làm gia tăng thêm căng thẳng trong mối quan hệ giữa Indonesia với các cường quốc phương Tây.

Eyal Benvenisti: Sự trở lại của Trump tạo ra những thách thức mới với luật pháp và chuẩn mực quốc tế

Ngày 17/2, đăng tải trên Just Security, GS. Eyal Benvenisti (Đại học Cambridge) nhận định:

• Chính quyền Trump sẵn sàng né tránh, thách thức các nguyên tắc lâu đời về chủ quyền và nhân quyền, làm xói mòn các nguyên tắc nền tảng của cộng đồng quốc tế và thử thách các giới hạn của luật pháp quốc tế.
• Trump không phải người duy nhất mở ra kỷ nguyên này mà đây là phản ứng trước những thách thức với trật tự toàn cầu do Nga và Trung Quốc gây ra.

Ngô Sĩ Tồn: Trung Quốc sẽ không ngồi yên nếu Philippines khởi xướng vụ kiện trọng tài mới; Trung Quốc sẽ có những biện pháp khiến động thái khởi kiện của Philippines trở nên vô ích

Ngày 18/2, SCMP đăng tải ý kiến của Ngô Sĩ Tồn:

• Trung Quốc sẽ không ngồi yên nếu Philippines khởi xướng vụ kiện trọng tài lần thứ hai nhằm vào Trung Quốc liên quan đến tranh chấp tại Biển Đông, có thể sử dụng biện pháp áp đặt thời hạn buộc Philippines phải rút tàu tại Bãi Cỏ Mây và phát triển cơ sở hạ tầng tại Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham để củng cố hiện diện của Trung Quốc.
• Can dự quân sự từ các nước ngoài khu vực tại Biển Đông sẽ tăng về số lượng và lĩnh vực, gồm diễn tập Hải quân và Không quân, thiết bị không người lái và hoạt động dưới biển. Ủng hộ của Mỹ với Philippines thời Trump có thể sẽ không quá khác biệt thời Biden.