Động thái các quốc gia

+ Trung Quốc:

Trung Quốc khai thác thử nghiệm băng cháy lần hai ở Biển Đông. Theo Bộ Tài nguyên thiên nhiên Trung Quốc ngày 25/3, nước này đã lập hai kỷ lục thế giới về tổng sản lượng và sản lượng bình quân băng cháy mỗi ngày đạt 28,7 nghìn mét khối. Việc khai thác thử nghiệm diễn ra từ ngày 17/2 đến ngày 18/3 ở vùng biển Thần Hồ ở độ sâu 237-304m, cách tỉnh Quảng Đông 320km. Trung Quốc trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới sử dụng công nghệ khoan giếng ngang (horizontal well) để khai thác băng cháy ở biển sâu. Trung Quốc tìm thấy băng cháy ở Biển Đông năm 2007 và khai thác thử nghiệm lần đầu tiên năm 2017.

Trung Quốc duy trì hoạt động liên tục của lực lượng dân quân biển. Trong tháng 3, một đội tàu thuộc Lực lượng Dân quân Biển Trung Quốc đã di chuyển khắp Cụm Đảo Sinh Tồn, Trường Sa. Nhóm Sáng kiến ​​Minh bạch Hàng hải Châu Á ghi nhận sự hiện diện của đội tàu này vào tháng 1/2019. Hiện năm tàu này ở đá Gạc Ma, ở góc tây nam của Cụm đảo Sinh Tồn. Đây là những tàu được ngụy trang bên ngoài là tàu đánh cá, và số lượng trên thực tế có thể lớn hơn nhiều.

Trung Quốc phản đối Mỹ tăng cường hiện diện quân sự ở khu vực. Về việc USS McCampbell áp sát Hoàng Sa ngày 10/3 và nhóm tàu sân bay USS Theodore Roosevelt diễn tập ở Biển Đông ngày 15/3, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường ngày 26/3 tuyên bố, “Việc tàu chiến Mỹ áp sát Hoàng Sa khi không được cho phép là vi phạm nghiêm trọng an ninh và chủ quyền của Trung Quốc. Tình hình ở Biển Đông đang cải thiện với các nỗ lực của Trung Quốc và ASEAN. Hành động của Mỹ xâm phạm an ninh của các nước ven biển và phá vỡ hòa bình ổn định ở Biển Đông. Trung Quốc kiên quyết phản đối.”

Máy bay vận tải Y-8 của Trung Quốc xuất hiện trên Đá Chữ Thập. Một công ty cung cấp dữ liệu vệ tinh của Israell ngày 29/3 đăng tải trên twitter hình ảnh máy bay Y-8 trên đá Chữ Thập với bình luận, “Hoạt động thường lệ của máy bay vận tải ở Biển Đông cho thấy tình hình dịch bệnh ở đại lục không ảnh hưởng tới quân đội Trung Quốc.”

+ Việt Nam:

Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền ở Biển Đông. Về việc Trung Quốc triển khai hai trạm nghiên cứu trên Đá Chữ Thập và Đá Xu Bi thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng hôm 26/3 nêu rõ: “Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế. Mọi hoạt động tại hai quần đảo này phải được sự cho phép của Việt Nam. Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam, không có các hành động gia tăng căng thẳng, làm phức tạp tình hình và ảnh hưởng tới hòa bình, ổn định ở Biển Đông và khu vực cũng như nỗ lực của các nước trong tiến trình đàm phán COC ở Biển Đông.” Về việc Đài Loan diễn tập bắn đạn thật xung quanh Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa, Bà Hằng khẳng định: “Đây là hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam đối với quần đảo này, đe dọa hòa bình, ổn định, an toàn, an ninh hàng hải, gây căng thẳng và làm phức tạp tình hình ở Biển Đông. Việt Nam kiên quyết phản đối và yêu cầu Đài Loan không được tiến hành hoạt động diễn tập trái phép nêu trên cũng như lặp lại vi phạm trong tương lai.”

+ Mỹ:

Mỹ điều tàu chiến USS McCampbell đi qua l Eo biển Đài Loan. Người phát ngôn của Hạm đội 7 của Mỹ trung úy Anthony Juncocho biết chiến hạm USS McCampbell, “Ngày 25/3, tàu khu trục USS McCampbell đi qua eo biển Đài Loan như thường lệ phù hợp với luật pháp quốc tế". Ông Juncocho khẳng định, "Việc chiến hạm đi qua eo biển Đài Loan thể hiện cam kết của Mỹ về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mở và tự do. Hải quân Mỹ sẽ tiếp tục hoạt động trên không, trên biển và hoạt động ở bất cứ đâu mà luật pháp quốc tế cho phép." Trong những tuần gần đây, lực lượng không quân Trung Quốc đã tiến hành nhiều cuộc tập trận gần Đài Loan.

Tổng thống Mỹ ký đạo luật tăng cường ủng hộ Đài Loan. Đạo luật Sáng kiến bảo vệ và tăng cường đồng minh quốc tế Đài Loan (TAIPEI Act) mà ông Trump ký ngày 26/3 nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng. Luật này yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ phải báo cáo Quốc hội các bước đi để tăng cường quan hệ ngoại giao của Đài Loan, đồng thời yêu cầu Mỹ điều chỉnh quan hệ với các quốc gia có hành động phương hại tới an ninh và sự thịnh vượng của Đài Loan. Đài Loan hiện chỉ có quan hệ ngoại giao với 15 quốc gia, đa phần là các nước nhỏ và đang phát triển.

Mỹ hủy cuộc tập trận thường niên với Philippines vì dịch Covid-19. Ngày 26/3, Hải quân Mỹ thông báo hủy cuộc diễn tập thường niên Vai kề vai" (Balikatan) nhằm đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho lực lượng quân sự 2 nước và người dân gần địa điểm tập trận. Cuộc tập trận Balikatan 2020dự kiến diễn ra từ ngày 4 đến ngày 15/5 tại Philippines với sự tham gia của hàng nghìn binh sỹ./.

Thực hiện: Đinh Anh