Perth, thủ phủ của bang Tây Úc (WA) được chọn cho cuộc gặp lần này không phải chỉ vì đây là bang nhà của Bộ trưởng Quốc phòng Stephen Smith, mà đây sẽ là cơ hội hoàn hảo để điều chỉnh liên minh Úc - Mỹ từ Thế kỷ Châu Á sang sang phạm vi rộng hơn - Kỷ nguyên Ấn Độ - Thái Bình Dương do sự chuyển dịch sức mạnh kinh tế, quân sự, và những cơ hội cho hợp tác - cạnh tranh giữa các cường quốc sang khu vực này; cũng như tránh sự chỉ trích của Trung Quốc về một bước tiến nữa của Mỹ trong chiến lược “kiềm chế” Trung Quốc, trong bối cảnh cuộc gặp AUSMIN năm nay diễn ra trong thời điểm khá nhạy cảm, ngay sau khi Tổng Thống Obama tái cử nhiệm kỳ hai và trước khi Trung Quốc hoàn thành việc chuyển giao thế hệ lãnh đạo, khiến Washington và Canberra khó bác bỏ được rằng chính sách xoay trục và việc tăng cường liên minh không phải chủ yếu đối phó với sự gia tăng sức mạnh của Trung Quốc và những hệ lụy bất ổn về chiến lược trong khu vực.

Về nội dung, sẽ là thái quá nếu nói về những động thái lớn mà cả hai bên không thể hoặc chưa muốn theo đuổi, như xây dựng căn cứ hải quân của Mỹ hoặc hợp tác về tàu ngầm hạt nhân. Các bước đi thực tế hơn là củng cố những hoạt động đã có, như tăng tần suất các chuyến thăm của tàu hải quân, hoặc hợp tác khảo sát và kiểm soát không gian. Về mặt ngoại giao, AUSMIN có cơ hội đưa ra tuyên bố nền tảng cho tầm nhìn an ninh chung cho châu Á trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, trong đó Úc và Mỹ sẽ đóng vai trò chủ yếu cho khung hợp tác bao gồm Ấn Độ, Indonesia và Nhật Bản. Với vai trò quan trọng của Trung Quốc, Tuyên bố Perth nên kêu gọi Lãnh đạo mới của Trung Quốc đóng góp và tôn trọng luật lệ, thông lệ và thể chế cho hòa bình trong hàng hải tại châu Á. Điều này sẽ giúp giải tỏa nghi ngờ rằng việc đề cập đến Ấn Độ - Thái Bình Dương là nhằm để loại bỏ sự tham gia của Trung Quốc.

Sách trắng “Thế kỷ châu Á” của Úc đã nhìn nhận Ấn Độ Dương đang vượt qua Đại Tây Dương và Thái Bình Dương trong vai trò “hành lang thương mại sôi động và có tầm quan trọng chiến lược hàng đầu thế giới”, với 1/3 các tàu chở hàng, 2/3 tàu chở dầu sử dụng các tuyến hàng hải trên đại dương này phục vụ cho sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và các nước châu Á khác. Trong chiến lược đầu tư ngoại giao và an ninh được gọi là xoay trục của Mỹ tại châu Á, Ấn Độ Dương cũng có vai trò quan trọng như Thái Bình Dương. Úc với địa thế là quốc gia của cả 2 đại dương đồng thời là đồng minh của Mỹ sẽ đóng vai trò hết sức quan trọng. Trong bối cảnh đó, Tây Úc sẽ trở thành trung tâm cho kỷ nguyên Ấn Độ - Thái Bình Dương. Về mặt kinh tế, tài nguyên năng lượng và khoáng sản của Tây Úc đang đáp ứng nhu cầu của Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật và các nước châu Á khác. Do cùng múi giờ với châu Á, Tây Úc có tiềm năng trong lĩnh vực dịch vụ, tri thức và liên kết xã hội, và theo góc độ nào đó thì Perth gần với Singapore hơn là Sydney. Về mặt chiến lược, vùng miền Tây rộng lớn của Úc không còn là nơi yên tĩnh nữa mà có thể đóng góp nhiều hơn cho một liên minh chặt chẽ hơn giữa Úc và Mỹ thông qua tiếp cận hải quân, tình báo, liên lạc hoặc không gian.

Theo “The Australian” (ngày 12/11)

Viết Tuấn (gt)