08/06/2010
Chính sách châu Á của Mỹ luôn đặt trọng tâm vào Đông Bắc Á và Bắc Triều Tiên. Nhưng theo Ernest Bower, chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS), đã đến lúc Mỹ phải bắt đầu chú ý hơn tới Đông Nam Á, đặc biệt là ASEAN. Là một trong các nhóm nước thương mại lớn nhất ở châu Á, ASEAN có thể trở thành cơ sở tốt cho quan hệ ngoại giao của Mỹ với khu vực này. Xem bản gốc "A U.S. Strategy for ASEAN". Sau đây là bản dịch bài viết:
Mặc dù là cường quốc ở Thái Bình Dương, nhưng Mỹ vẫn không có một chiến lược châu Á toàn diện. Thực tế, cách tiếp cận của Mỹ với châu Á chỉ tập trung chủ yếu vào khu vực Đông Bắc Á - Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên.
Một cách hợp lý, trong 5 năm qua Mỹ đã có sự chú ý đáng kể đối với Ấn Độ. Tuy nhiên, kể từ sau Chiến tranh Việt Nam, sự chú ý của Mỹ tới Đông Nam Á luôn ngắt quãng và bị chi phối bởi các cuộc khủng hoảng.
Mặc dù Mỹ có tiềm năng sức mạnh lớn trong khu vực, nhưng chính sách của Mỹ đã không kết nối được các điểm và xây dựng nó thành một chiến lược hợp lý và ăn khớp. Phần còn thiếu cho chiến lược châu Á khôn ngoan chính là một chiến lược lâu dài, nghiêm túc và cân bằng đối với Đông Nam Á.
Giờ là lúc cần tập trung vào việc thực hiện nhiệm vụ đó. Việc Mỹ chưa quan tâm thường xuyên tới khu vực này đã giúp Trung Quốc củng cố được quyền lực ở khu vực này và gây tổn hại dần dần đến lợi ích của doanh nghiệp Mỹ, và rốt cuộc cả hai điều này đều làm giảm khả năng an ninh của Mỹ. Trong bối cảnh đó, việc bây giờ Mỹ mới tập trung trở lại khu vực là quá muộn.
Chính quyền Obama đã thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến việc khỏa lấp khoảng trống này. Tổng thống Obama tự coi mình là "Tổng thống Thái Bình Dương đầu tiên của Mỹ" và mở màn cho Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - ASEAN trong đó có cả 10 nhà lãnh đạo của ASEAN.
Các nước ASEAN hiện là nơi tiếp nhận đầu tư của Mỹ nhiều hơn hẳn so với Trung Quốc hay Ấn Độ. Khu vực này cũng là thị trường cho hàng hóa và dịch vụ Mỹ lớn hơn cả hai nước láng giềng của họ. Mỹ cũng có các mối quan hệ xã hội và văn hóa quan trọng với khu vực này, từ giáo dục, nghệ thuật đến các mối quan hệ giữa người dân với người dân.
ASEAN bao gồm 10 nước với hơn 600 triệu dân và tổng
Đây cũng là nhóm các quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào thương mại thế giới. Inđônêxia, thành viên lớn nhất của ASEAN và là nước có số dân Hồi giáo ôn hòa đông nhất thế giới.
Về thương mại và đầu tư, ASEAN chiếm 153 tỉ USD đầu tư của Mỹ - nhiều gấp ba lần mức 45 tỉ USD vào Trung Quốc và gần 10 lần mức 16 tỉ vào Ấn Độ.
Con số này thậm chí còn chưa tính tới đầu tư vào ngành dầu khí, với số lượng có thể làm tổng số tiền tăng gấp đôi. Mỹ là thị trường lớn nhất của ASEAN, và ASEAN là thị trường lớn thứ tư của Mỹ, sau NAFTA, EU và Nhật Bản.
Cho dù Tổng thống Obama đã nói đến tầm quan trọng của thương mại ở châu Á trong bản Thông điệp Liên bang năm 2010 và trong chuyến thăm châu Á hồi tháng 9/2009, thực tế là Mỹ vẫn chưa có một chiến lược thương mại rõ ràng. Việc chú ý tới vấn đề quan trọng này trong bối cảnh một chiến lược lớn hơn của Mỹ đối với khu vực sẽ là kịp thời và là chất xúc tác cho những sự tiến triển.
Về các lợi ích an ninh và chiến lược, ASEAN có hai trong số năm đồng minh của Mỹ ở châu Á - Philípin và Thái Lan. Xinhgapo hợp tác rất chặt chẽ với Mỹ, tạo sự tiếp cận quan trọng với các phương tiện quân sự.
Các nước khác như Inđônêxia và Việt
Ngoài ra, một số tuyến đường vận tải biển quan trọng nhất trên thế giới nằm ở Đông Nam Á - eo biển Malắcca và Biển Đông. Khu vực này cũng có các nguồn tài nguyên quan trọng, trong đó có dầu lửa cũng như các nguồn đa dạng sinh học phong phú nhất trên hành tinh.
Về mặt văn hóa, cho dù trong cả thập kỷ qua các chính sách của Mỹ không được ủng hộ, đặc biệt là chính sách Trung Đông và các cuộc chiến tranh ở Irắc và Ápganixtan, nhưng Mỹ vẫn được coi là một mẫu hình về quản trị, các quyền dân sự và tự do chính trị, kinh tế.
Tiếng Anh vẫn là ngôn ngữ chính được sử dụng trong kinh doanh và giáo dục - và một lượng lớn sinh viên các nước ASEAN đang theo học tại Mỹ.
Các thế mạnh này ở ASEAN sẽ không thể được duy trì nếu chính sách của Mỹ không thừa nhận và dựa trên có sở đó. Với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc và Ấn Độ, các cuộc cạnh tranh để giành thị trường, tâm lý và quân sự cũng ngày càng tăng. Đây là cuộc cạnh tranh mà Mỹ nên hoan nghênh, do vị trí lãnh đạo quan trọng của mình.
Đó là lý do giải thích vì sao một chiến lược toàn diện của Mỹ đối với châu Á sẽ không đầy đủ nếu không có một chiến lược cốt lõi mạnh mẽ và rõ ràng với ASEAN. ASEAN là nơi các quốc gia quan trọng nhất ở châu Á - Thái Bình Dương gặp nhau và cạnh tranh - và Mỹ không thể rút lui hay đánh giá quá thấp những lợi ích căn bản của mình trong khu vực hết sức quan trọng này.
Theo nghĩa này, một chiến lược ASEAN phải tính tới sự trỗi dậy của cả Trung Quốc và Ấn Độ, cũng như những lợi ích cốt lõi với các quan hệ đồng minh của Mỹ ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Ôxtrâylia. Lối tư duy truyền thống thời hậu thuộc địa là tách Đông Á khỏi Nam Á đã không còn hợp thời.
Ấn Độ có các lợi ích truyền thống về văn hóa, thương mại và kinh tế với Đông Nam Á tương đương với Trung Quốc. Mặc dù trong hai thập kỷ qua Ấn Độ chú ý nhiều đến đối nội hơn Trung Quốc, nhưng các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp, các nhà giáo dục và nhà làm phim đã tái khám phá ASEAN.
Mỹ sẽ được lợi từ việc kéo Ấn Độ vào một cấu trúc khu vực ở châu Á, không vì lý do nào khác ngoài vai trò giúp cân bằng với một nước Trung Quốc đang lên nhanh và rất tập trung.
Trong lĩnh vực thương mại và đầu tư, ASEAN nằm ở trung tâm của các hoạt động thương mại tự do toàn cầu. Đối với ASEAN, đây là một vấn đề sống còn vì đây là tập hợp các nước phụ thuộc vào thương mại nhiều nhất trên thế giới. Thực tế, các nước như Xinhgapo, với kim ngạch thương mại nhiều hơn gấp ba lần
Ngày
Các thành viên của ASEAN là Xinhgapo, Brunây và Việt Nam là ba trong số 8 nước sáng lập viên của Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (
Mỹ hiện có một Hiệp định Khung về Thương mại và Đầu tư (TIFA) với ASEAN, mặc dù các cuộc đàm phán hiện không mấy tích cực. Một kế hoạch tốt của Mỹ với ASEAN phải dựa trên đánh giá về việc liệu giá trị kinh tế và chiến lược của một bản FTA giữa Mỹ và ASEAN có đáng để hai bên phải nỗ lực giải quyết những vấn đề vốn đang cản trở các cuộc đàm phán vào thời điểm này hay không.
ASEAN cũng là một đối tác chủ chốt trong các vấn đề toàn cầu xuyên quốc gia, như cuộc chiến chống khủng bố. Do người Hồi giáo ở ASEAN rất ôn hòa, nên các nhóm cực đoan đã lợi dụng các khu vực biên giới được kiểm soát mỏng, yếu và các cơ cấu cảnh sát, an ninh đã lỗi thời.
Chúng đã biến một số tổ chức nhỏ trở nên quá khích và tấn công vào nhiều mục tiêu, trong đó có Inđônêxia, Philíppin và Thái Lan. Ngoài ra, các nước ASEAN có vai trò chủ chốt trong các vấn đề xuyên quốc gia như phổ biến vũ khí hạt nhân, biến đổi khí hậu, chính sách năng lượng và phát triển năng lượng tái tạo, bền vững, kiểm soát dịch bệnh, viện trợ nhân đạo và khắc phục thảm họa.
Tóm lại, Mỹ phải chấm dứt sự thiếu nhất quán về chính sách ở Đông Nam Á như đã diễn ra kể từ khi kết thúc Chiến tranh Việt
Nếu không có một cách tiếp cận như vậy, an ninh quốc gia Mỹ và sự phồn thịnh trong tương lai của nước Mỹ sẽ chịu rủi ro nghiêm trọng, và rốt cuộc là sẽ ảnh hưởng tới vị thế cường quốc Thái Bình Dương của Mỹ./.
Nghiên cứu Biển Đông xin giới thiệu bài viết “Ngoại giao vì quan hệ Mỹ - Trung ổn định” của tác giả Jake Werner, nhà nghiên cứu tại Viện Quincy. Theo tác giả, cho dù Mỹ và Trung Quốc cáo buộc nhau phá vỡ hiện trạng nhưng thực chất đều là những “cường quốc nguyên trạng”, chia sẻ nhiều lợi ích chung. Trung...
Với chính quyền Biden, nếu như năm 2021 là năm ổn định bộ máy và hoạch định chính sách, năm 2022 lại là năm để công bố và triển khai chính sách. Chỉ trong nửa cuối năm 2022, một loạt văn bản và tuyên bố chính sách đối ngoại lớn đã được đưa ra, trong đó có nhiều văn bản liên quan đến khu vực Ấn Độ Dương...
Ngày 29/4, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có bài diễn văn đầu tiên trước Nghị viện, hay còn gọi là Thông điệp Liên bang trong các năm sau, vào dịp gần kết thúc 100 ngày đầu của chính quyền mới. Diễn văn tập trung vào các vấn đề đối nội nhưng vẫn hàm chứa những nội dung đối ngoại quan trọng.
Với sự lây lan nhanh chóng cùng sự gia tăng tỷ lệ tử vong bởi đại dịch COVID-19, liệu cơ hội giành chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11 tới đây bắt đầu bị đe dọa?
Một lần nữa, nước Mỹ chứng kiến cuộc khủng hoảng kinh tế mới với sự sụp đổ của các thị trường và người nộp thuế đang cứu trợ những người giàu có. Đã đến lúc Mỹ phải cải tổ khế ước xã hội vô lý này.
Donald Trump giờ đây dường như đã không còn đáp ứng được kì vọng của cử tri Mỹ. Mặc dù có nhiều lợi thế, tuy nhiên, nếu nhìn nhận kỹ hơn, có thể thấy rằng những yếu tố bất lợi rất có khả năng đem đến thất bại cho ông trong cuộc bầu cử sắp tới.